پاسدار در لغت به معنی نگهبان و مراقب است و پاسداران، کسانی هستند که در حساس ترین لحظات تاریخ، از میان مردمان برمی خیزند و هم چون دژی استوار، مردانه در راه رسیدن به حق و حقیقت و حفظ آن گام برمی دارند. کمر بستن برای احیای حقیقت خواهی، همتی جانانه می طلبد که تنها از مردانی چون حسین(ع) بر می آید. آزادگی و شورِ حقیقت جویی حسین(ع) چنان حماسه ای آفرید که تا زمان، زمان است، نامش جاودان و مایه احترام انسان های حق طلب خواهد بود. در تاریخ انقلاب اسلامی ایران نیز نمونه هایی از رادمردی پاسدارانی را می توان یافت که برای دفاع از کیان و کشور خود، به فداکاری پرداختند. افرادی که با روحیه شهادت طلبی، انسجام درونی و خلاقیت نظامی، در صحنه هایی مختلف به نبرد پرداختند. تشابه عملکرد و هم خوانی اهداف پاسداران با سیره عملی امام حسین(ع)، موجب شد تا روز تولد مبارکش به عنوان«روز پاسدار» تعیین شود. دیدگاه حضرت امام خمینی(ره) در تأسیس سپاه در سال اول پیروزی انقلاب، از درک عمیق ایشان از تاریخ اسلام به ویژه مشکلات جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبراسلام و تجربه انقلاب ها و حرکت های ملت ایران در طول تاریخ کشورمان هم چون انقلاب مشروطیت و نهضت ملی شدن نفت حکایت می کند. از این رو، پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای تحقق شعارهای انقلاب اسلامی و پاسداری از این انقلاب نوپا، نهادی مردمی و انقلابی به نام «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» شکل گرفت و به این ترتیب، شور و شوق انقلابی برای سازندگی کشور سازمان دهی شد. مقام معظم رهبری این مولود مبارک را پدیده ای بی سابقه می داند و می فرماید: «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که مولود مبارک انقلاب اسلامی است، پس از صدر اسلام، پدیده
بی سابقه ای است». پاسدار هر جا که باشد، باید به روح پاسداری توجه کند. یکی از اهداف حضرت امام خمینی(ره) از تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این بود که نیروی مسلحی پدید آید که در این تشکیلات نظامی، فکر، عقیده و ایمان؛ یعنی عوامل معنوی قدرت در تمام اجزا رعایت شود. حضرت آیت الله خامنه ای، روحیه پاسداری را این گونه تشریح می کند: «بهترین شکل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، همان شکل است که آنان را به وضع مؤمنان مجاهد کربلا نزدیک کند. اخلاق، دعا، دین، عبادت، برادری، تواضع و هضم شدن در ولی خدا، از خصوصیات بارز سپاه پاسداران بایستی باشد». از روزی که پیامبران الهی برای هدایت بشر مبعوث شدند، دنیاپرستان در برابر آنان صف کشیدند و بدین ترتیب، جبهه حق و باطل پدید آمد. جبهه باطل برای اهداف شوم خود و ریشه کن ساختن حق و ارزش های الهی از هیچ تلاشی دریغ نورزید. جامعه ای که به فرهنگ پاسداری ـ همان فرهنگ جهاد و شهادت ـ آراسته باشد، برای دفاع از حق و ارزش ها به صحنه می آید و با احیای امر به معروف و نهی از منکر، به ستیز باطل برمی خیزد و دین خدا را یاری می دهد. امام حسین(ع) نیز برای احیای حق، پاسدارانی عاشق شهادت را برگزید و فرمود: «آگاه باشید هر یک از شما که حاضر است در راه ما از جان خویش بگذرد و جانش را در راه لقای پروردگار نثار کند، آماده حرکت با ما باشد». در اندیشه مقام معظم رهبری، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مأموریت های مهمی بر عهده دارد. ایشان در تبیین این مأموریت ها می فرماید: «اول، دفاع مسلحانه از انقلاب و نظام اسلامی است که این، مأموریت محوری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. دوم، سازمان دهی و آموزش ارتش بیست میلیونی است…. این کاری است که باید سپاه بکند و متناسب با سپاه است ولا غیر». ایشان در جای دیگر، در مورد مسئولیت سپاه می فرماید: «[سپاه] مسئولیت اصلی اش حمایت و دفاع مخاطره آمیز از انقلاب در مقابله با حرکات ضدانقلاب است. ضمن این که هنگام ضرورت باید برود و از مرزها هم دفاع بکند». حفظ نظام مقدس جمهوری اسلامی و دفاع از ارزش های انقلاب اسلامی، وظیفه همه مردم ایران اسلامی است. با وجود این، انقلاب اسلامی که به رهبری حضرت امام خمینی(ره) به پیروزی رسید، فقط نیازمند پرچم دارانی از جنس مؤمنان راستین و متعهد به اهداف بلند انقلاب است. از این رو، مقام معظم رهبری، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را محور اصلی و تکیه گاه انقلاب می داند و در دیدار با پاسداران می فرماید: «بنده معتقدم این انقلاب بر دوش عناصر انقلابی خواهد توانست به پیش برود و لاغیر! کسانی که انقلاب روی دوش آن ها پیش می رود،… صد در صد عناصر مؤمن و صادق و خالص این انقلابند… و در این مجموعه مؤمن، آن رکن اصلی و آن محور اساسی که می توان به او تکیه کرد، گروه های ویژه و از جمله آن ها، شما برادران سپاه هستید». بی شک، مهم ترین وظیفه سپاه، حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی است. با وجود این، تنها با تقویت سپاه است که می توان در برابر اخلال مزدوران داخلی و تهدیدها و تجاوز دشمنان خارجی مقابله کرد. بنابراین، سپاه در بازداری دشمنان انقلاب از تجاوز به ایران اسلامی نقش بی بدیلی ایفا می کند. از این رو، اقتدار نیروهای سه گانه سپاه، اندیشه تجاوز به میهن اسلامی را از سر هر متجاوزی بیرون خواهد کرد. مقام معظم رهبری اهمیت وجود و اقتدار سپاه را چنین بیان می کند: «عقیده من بر این است که تنها نیرویی که قادر است از انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ـ انقلابی دفاع کند، فقط سپاه است. اگر ما سپاه را نداشته باشیم یا ضعیفش را داشته باشیم، قادر نخواهیم بود از انقلاب دفاع کنیم». در طول هشت سال دفاع مقدس و فراز و نشیب های پس از انقلاب، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، یکی از نهادهایی بود که با اقتدا به مولای خود سیدالشهداء، به پاسداری از انقلاب و هدف های آن پرداخت. رهبر فرزانه انقلاب در مورد نقش اثرگذار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ تحمیلی می فرماید: «سپاه بلاشک در طول جنگ، عنصر تعیین کننده و مؤثر جنگ بود و اکثر فتوحاتی که ما از اول تا آخر جنگ داشتیم، با نام سپاه همراه است؛ یا منحصراً از آن سپاه بوده یا سپاه در آن ها نقش اصلی را یا نقش مهمی را بازی کرده است».