در حالی که صفرهای بلاتکلیف روی پول ملی ایران، کم کم خود را برای رنگ باختن از روی اسکناسها آماده می کنند، بررسی فرآیند حذف صفرها و سخنان مسئولان طی ماههای اخیر، از این واقعیت حکایت دارند که چراغ‌های زرد حذف صفرها رو به سبز شدن است، آنهم در حالی که نگاه‌های انتقادی کارشناسان رو به افزایش است.

صفرهایی که از شهریور ۱۳۸۶ اولین زمزمه های حذف آنها از پول ملی آغاز شد، با افت و خیزهایی در روند بررسی کارشناسی، تعیین تکلیف‌شان به بعد از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و نتایج حاصل از اجرای این قانون موکول و منوط شد. با اجرای موفق قانون مذکور، شرط های جدیدی برای اجرای طرح حفظ صفرها مطرح شد که عبارتند از: اصلاح در ساختار بانکها و تصویب طرح در هیأت دولت و تأیید شورای پول و اعتبار در سال جاری.
ماجرای تغییر واحد پول ملی نیز کارش از «تومان» (پیشنهاد طراح طرح حذف صفرها)، به «دینار» (واحد پولهای خرد) رسید که هر دو بحث اعم از کلید خوردن پروژه حذف صفرها و تغییر واحد پول ملی، واکنشهای مثبت و منفی بسیاری را به دنبال داشتند. از جمله انتقادها به تغییر نام واحد پول ملی این مسأله بود که دینار هم اکنون واحد پول کشورهایی مانند عراق، الجزایر، لیبی، سودان، تونس، اردن، مقدونیه،‌ صربستان و… است و از سویی این کلمه نیز مانند ریال در یک زبان بیگانه ریشه دارد. دینار از واژه «دیناریوس» واحد پول امپراتوری روم گرفته شده است. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان، نامهایی همچون «داریک» و «تالانت» که از اسامی فارسی قدیمی یا حداقل نامهایی با بهره گیری از زبانهای قومیتی ایرانی چون آذری، کردی، لری و… را برای واحد پول ملی پیشنهاد کرده اند. برخی از مجلسیان نیز برای جلوگیری از دوگانگی در واژه ها، بر استفاده از «تومان» تأکید کرده اند.
گرچه معلوم نیست، چه زمانی و بالاخره چند صفر از واحد پول ملی حذف خواهند شد ولی شواهد امر، حاکی از عزم جدی دولت برای اصلاح در ساختار نظام بانکی و پولی کشور و انجام حرکتهایی همچون حذف برخی از این صفرها در سالجاری است. تا آن زمان صفرهای پول ملی باز در بلاتکلیفی به سر خواهند برد. هرچند گاه این بلاتکلیفی بسیار بهتر از اجرای ناموفق و بدون انجام امور کارشناسی لازم طرح است. به هر تقدیر این طرح در برخی کشورهای جهان اجرا شده و در برخی از آنها با موفقیت و در برخی کشورها نیز با ناکامیهایی همراه بوده است، همچنین این طرح از زمان مطرح شدن آن، موافقان و مخالفان بسیاری داشته که هر دو گروه نیز از استدلالهای قابل قبولی برخوردارند که قطعاً باید در انجام امور کارشناسی از سوی بانک مرکزی و در روند تصویب، این آرا (که به ویژه پس از اجرای هدفمندی یارانه ها، با مخالفتهای بیشتری روبرو شده) لحاظ شوند که در این گزارش به تجارب و آرای مذکور اشاره می شود.

* تجربه حذف صفرها از پول ملی در سایر کشورهای جهان

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، از سال ۱۹۶۰ تا کنون بیش از ۷۱ مورد حذف صفر از پول ملی کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه انجام شده است. از جمله کشورهایی که به این کار دست زده‌اند می‌توان به کشورهایی مانند برزیل، آرژانتین،‌آذربایجان، بولیوی، آنگولا، هلند، یونان، رومانی، بلغارستان، کنگو، کرواسی، ترکیه، زیمباوه، افغانستان، مغولستان، آلبانی، ارمنستان، بلاروس و… اشاره کرد. در این میان، حذف صفرها، ابعاد مختلفی داشته است. در این مدت، از حذف یک صفر در ۱۴ مورد تا حذف شش صفر در ۹ مورد وجود داشته است. میانگین آن، حذف سه صفر از پول ملی بوده است. ۱۹ کشور در این مدت یک بار و ۱۰ کشور نیز دو بار به حذف صفرها اقدام کرده اند. آرژانتین ۴ بار، یوگسلاوی سابق ۵ بار و برزیل نیز ۶ بار، صفرهای پول ملی خود را حذف کرده‌اند. حذف صفرها با اهداف مختلفی صورت می‌گیرند که از جمله این دلایل بالا بودن نرخ تورم است. تلاش برای اصلاح واحد پول ملی و معرفی واحد پول جدید نیز زمینه دیگری برای حذف صفرهای پول ملی است.
بررسی نتایج حاصل از حذف صفر از پول ملی کشورهای مختلف حاکی از آن است که این حرکت در برخی کشورها با موفقیت و در برخی کشورها با شکست و ناکامی در اجرا مواجه شده است. این در حالی است که حذف صفرها از پول ملی کافی نبوده و باید در چارچوب یک سلسله اصلاحات مهم اقتصادی انجام شود. اما در صورت اجرای درست این عمل، تورم مهار می شود، اعتبار پول ملی و سرمایه گذاری های خارجی در کشور افزایش می یابد و روحیه ملی ارتقاء پیدا می کند. از این‌رو حذف صفر از پول ملی باید همراه دیگر اقدامات انقباضی در عرصه سیاست‌های پولی و انضباط مالی دولت‌ها باشد تا در کنار کنترل تورم، حذف صفرهای اسکناس کارکرد خود را داشته باشد. در غیر این صورت خداحافظی صفرها به زودی اثر روانی خود را از دست داده و صفرها قدرتمندتر از گذشته بازمی‌گردند.

* آغاز زمزمه حذف صفرها از پول ملی در ایران

مصباحی مقدم یکی از نمایندگان در مجلس شورای اسلامی و طراح طرح حذف صفرها از پول ملی در ایران، در شهریور ۱۳۸۶ با اعلام این خبر که رئیس جمهوری دستور بررسی حذف ۳ صفر از پول ملی در بخشهای تخصصی بانک مرکزی را صادر کرده، به تشریح مزایای این حرکت پرداخت و پیشنهاد کرد تا ۳ صفر از پول ملی به یکباره یا به تدریج حذف شوند. وی در آن زمان بالا بودن سرانه اسکناس در ایران، کاهش ارزش پول ملی، بالا بودن حجم پول در پرداخت اسکناس از طریق دستگاههای خودپرداز و… را از جمله دلایل خود برای ارائه پیشنهاد حذف صفرها از پول ملی عنوان کرده بود.
مصباحی مقدم بر این باور بود که در حذف یکباره، ۳ صفر از پول ملی حذف شده و هزار تومان فعلی به لحاظ عدد معادل ۱۰ریال می شود . در حذف تدریجی نیز، اول ۳ صفر به شکل کوچکتر و کمرنگتر در اسکناسها چاپ و پس از گذشت یکی دوسال آن صفرها محو می شوند که خود زمینه ایجاد آمادگی روانی مردم برای یک مرحله انتقالی را فراهم می کند. وی در همین زمان اعلام کرده بود که رئیس جمهوری لازمه انجام این حرکت را بررسی اصلاح پولی و کاهش صفرها و آثار تورمی چک پولها می داند.

* چراغ زرد وزارت اقتصاد و بانک مرکزی به طرح حذف صفرها

طراح طرح حذف صفرها از پول ملی در آذر ۸۶ اعلام کرد که معاون وقت اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی در نامه ای موافقت خود را با حذف ۳صفر از واحد پول ملی اعلام کرده و برای جلوگیری از مشکلات احتمالی رعایت نکاتی را متذکر شده است. مصباحی مقدم در همین زمان، از استقبال مظاهری رئیس کل وقت بانک مرکزی از این طرح و تشکیل کارگروهی برای بررسی در این خصوص در بانک مرکزی خبر داده بود.
این در حالی بود که مظاهری نیز خود، از ۴ روشی که در آن دوره برای مقابله با تورم در ایران از سوی بانک مرکزی مطرح شده بود (وضع موجود با چاپ اسکناس درشت، رعایت قانون فعلی پولی بانکی که در ماده ۱ هر یک ریال را معادل یکصدم گرم یا دقیقاً ۰۰۵۸۱/۰ گرم طلا می‌داند که ارزش واقعی آن حدود ۲۴۰ تومان است، حذف سه صفر و حذف چهار صفر از پولی ملی) ،‌ موافق حذف ۳ صفر بود .
وی به همراه پاشایی فام معاون وقت اقتصادی خود در بانک مرکزی تلاشهایی را در راستای حذف ۳ صفر آغاز کردند که از جمله این حرکتها، پیشنهاد حذف صفرها در کارگروه تحول اقتصادی در شهریور ۸۷ بود. در همین ایام، خبرهای مختلفی از سوی بانک مرکزی به گوش می رسید: از آماده شدن گزارش کارشناسی حذف ۳ یا ۴ صفر تا آبان ۸۷ تا تشکیل ستاد وی‍ژه حذف صفرهای پول ملی در بانک مرکزی با هدف تدوین مراحل مختلف اصلاحات پولی و حذف صفر از اسکناس. با روی کار آمدن بهمنی در مهر ۸۷ ماجرای حذف صفرها تا تقریبا اردیبهشت سال ۸۸ مسکوت ماند تا وی در هشتمین ماه فعالیت خود در بانک مرکزی، از تشکیل کمیته حذف سه صفر در بانک مرکزی خبر داد.
وی در آن زمان، با بیان اینکه به منظور عملی شدن حذف سه صفر از پول ملی، کمیته‌ای در بانک مرکزی تشکیل شده اظهارداشت: اعضای کمیته در حال بررسی و کار کارشناسی دقیق بر روی این طرح هستند و زمانی که به نتیجه رسیدند، حذف ۳ صفر از واحد پولی کشور را عملی خواهند کرد.
در شهریور ۸۸، قضاوی قائم مقام بانک مرکزی، رسانه ای شدن بحث حذف صفرها را زود هنگام دانست و روند اجرایی شدن این طرح را شامل هماهنگی نرم افزاری بین بانکها و عرصه الکترونیک، تصمیم گیریهای لازم در مجمع بانک مرکزی، تصویب قانون مربوط به یان طرح در مجلس شورای اسلامی و فراهم کردن بستر قانونی با تدابیر وی‍ژه دانست.
فرزین سخنگوی وقت طرح تحول در همین ایام، از جمع بندی بررسیها در کارگروههای بانک مرکزی برای حذف ۳صفر خبرداد و بر لزوم تصویب این طرح در کارگروه طرح تحول اقتصادی تأکید کرد.
چندی از سخن فرزین نگذشته بود که بهمنی در ۲۵ شهریور ۸۸ از تصویب حذف ۳صفر از واحد پول ملی در جلسه کارگروه طرح تحول اقتصادی خبر داد و با تأکید بر اینکه طرح حذف صفرها را کنار نخواهند گذاشت افزود: حذف سه صفر از واحد پولی در جلسه کارگروه طرح تحول به تصویب رسیده است و در این خصوص به نتیجه نهایی رسیدیم، اما فعلاً تا کاهش بیشتر تورم این طرح را متوقف کرده‌ایم.
وی در بهمن ۸۸، به اعلام زمانی برای اجرای طرح حذف صفرها اقدام کرد که آن پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها بود. از آن تاریخ تا فروردین ۸۹ هر زمان از بهمنی در خصوص اجرای طرح حذف صفرها سوال شد وی بر گفته خود اصرار می کرد تا اینکه تا ۱۶ فروردین امسال طی یک نشست خبری، از کلید خوردن پروژه حذف ۴ صفر در بانک مرکزی خبرداد.
وی با بیان اینکه بررسی‌های بانک مرکزی نشان‏دهنده نتایج مثبت حذف ۴ صفر از پول ملی است، اظهار داشت: پیشنهاد اجرای این طرح طی ۶ ماه آینده به هیأت دولت ارائه خواهد شد و در صورت تصویب این طرح در هیئت دولت و تأیید شورای پول و اعتبار، بانک مرکزی برای جمع‌آوری اسکناس‌های موجود و انتشار اسکناس‌های جدید وارد عمل خواهد شد.
بهمنی دلیل اجماع بانک مرکزی بر ضرورت اجرای طرح حذف ۴ صفر از پول ملی را وجود موانعی برای انتشار اسکناس‌های درشت‌تر عنوان کرد و حذف صفرها را بر نرخ تورم بی‌تأثیر دانست.
این در حالی بود که ۳ روز پیش از نشست خبری بهمنی، حسینی وزیر امور اقتصادی و دارایی از اجرای طرح حذف صفرها در سال ۹۰ خبرداده بود. وی با اشاره به تصویب بسته سیاستی – نظارتی بانک مرکزی در روزهای پایانی سال ۸۹ افزود: در این بسته اقداماتی در جهت ثبات، کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری در حوزه بانکی و پولی کشور پیش بینی شده که بر همین اساس در سال جاری می توان بیشتر بر روی سیاست حذف سه صفر تمرکز کرد.
وی اظهارداشت: مسأله ای که دولت را برای اجرای این سیاست به تأمل وا داشته آن است که ابتدا باید حداکثر ثبات و آرامش را در قیمت ها ایجاد و سپس سه صفر را از پول ملی حذف کرد تا به نتایجی ماندگار دست یافت.
به هر تقدیر آنچه از روند مذکور از سال ۸۶ تاکنون بر می آید عزم دولت برای اجرای طرح حذف صفرها جدی تر شده است ولی از سخنان وزیر اقتصاد چنین استنباط می شود که عملاً انجام این حرکت به پس از اجرای طرح تحول بانکی در سالجاری موکول شود.

* نظرات موافق و مخالف کارشناسان و نمایندگان مجلس در خصوص حذف صفرها پیش از اجرای هدفمندی یارانه ها

– نظرات موافقان

در واکنش به پیشنهاد مصباحی مقدم به عنوان طراح طرح حذف صفرها از واحد پولی ملی، بها الدین حسینی هاشمی عضو کارگروه اصلاح ساختار بانکی کشور و مدیرعامل وقت بانک سرمایه و مدیرعامل فعلی بانک تات، با استقبال از این طرح، به ۷ مزیت در این خصوص اشاره کرد و افزود: حذف صفرهای پول ملی ۷ مزیت عمده به دنبال دارد که مشتمل بر کاهش حجم اسکناس، سادگی در مبادلات، نگهداری ساده تر حسابها، ارقام و ترازنامه ها، اشغال فضای کمتر آمار و اطلاعات مالی در حافظه و هارد رایانه ها، نقل و انتقال سهل تر پول، کاهش آثار روانی تورم و نیز صرفه جویی در وقت برای شمارش حجم زیاد اسکناسها است.
از دیگر موافقان اجرای این طرح، مهدی تقوی عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بود که با بیان اینکه اکثر کشورهای دنیا حذف صفرهای پول ملی را تجربه کرده و اکنون نوبت ایران است، با توجه به بالا بودن نرخ تورم و کاهش ارزش پول، بر اجرای این طرح تأکید کرد.
عبدالحسین ساسان نیز یکی از اساتید دانشگاه و از کارشناسان اقتصادی، از جمله کسانی بود که با استقبال از طرح حذف صفرها، این حرکت یکی از به موقع ترین و درست ترین سیاستهای دولت برشمرد که در تاریخ اقتصادی ایران می توان سراغ داشت. وی در آن زمان، بزرگترین حسن اجرای حرکت مذکور را صرفه جویی در مصرف کاغذ و هزینه چاپ و انتشار اسکناس عنوان و تأکید کرده بود که حذف صفرها تورم زا نیستند.
محمدرضا عاطفی از اساتید دانشگاه آزاد اسلامی، با اعتقاد به اثر گذاری حذف صفرها در تقویت پول ملی، موفقیت این حرکت را مشروط به فراهم شدن زیرساختهای اقتصادی و توسعه ای لازم در این خصوص دانست.
محمودرضا خاوری مدیرعامل سابق بانک سپه و مدیرعامل فعلی بانک ملی، حذف صفر از پول ملی را در افزایش اعتماد مردم به پول و در کاهش نرخ تورم موثر دانست و نتیجه آن را به مثابه یک انقلاب اقتصادی در کشور تعبیر کرد.
اصغر گرانمایه‌پور از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، با مثبت ارزیابی کردن حذف صفر از پول ملی، این حرکت را بدون هرگونه تأثیر در کاهش یا افزایش ارزش پول کشور، صرفاً در آسانسازی در فعل و انفعالات و مبادلات مالی اثرگذار دانست.
شاهی عربلو رئیس وقت کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با استقبال از طرح مصباحی مقدم، ۵ منفعت بزرگ برای اقتصاد کشور ناشی از حذف صفرها برشمرد که از جمله آنها افزایش مقبولیت پول کشور در عرصه بین‌المللی، کاهش هزینه چاپ و استهلاک اسکناس، صرفه‌جویی در وقت مردم و بانکها، کاهش هزینه‌های حفظ و نگهداری پول و کاهش انتظارات تورمی بود. وی در آن زمان قول داده بود که بحث حذف صفرها با جدیت در کمیسیون اقتصادی مورد پیگیری قرار خواهد گرفت.
حیدر مستخدمین حسینی معاون پارلمانی وقت بانک مرکزی نیز با استقبال از طرح مذکور، آن را تسهیل و تسریع در کلیه عملیاتهای ثبت، نگهداری و تحلیل حسابها و آمار و ارقام و همچنین صرفه جویی در کلام و نوشتار به خصوص محاورات معاملات موثر دانست و بزرگترین مزیت آن را واقعی شدن ارزش پول برشمرد. وی معتقد بود که بازبینی در وضعیت واحد پول ملی کشورمان دارای توجیه اقتصادی و اجتماعی بوده و باید به پشتوانه یک کار کارشناسی قوی، اقدام به اصلاح آن نمود.
احمد درخشنده مدیرعامل سابق بانک سپه و مدیرعامل فعلی بانک شهر نیز در آن زمان معتقد بود که حذف سه صفرها، بسته به نحوه اجرا می تواند آثار مثبت یا منفی داشته باشد ولی بزرگترین تاثیر آن به لحاظ اقتصادی، کند شدن رشد تورم است.
محمد واعظ استاد دانشگاه اصفهان، با پیشنهاد «نو ریال» برای واحد پولی ملی، لازمه حذف صفرها را انجام حساب شده این کار دانست و افزود: سیاست حذف سه صفر در داخل یک بسته سیاستی باید طراحی شود به طوری که در آن بسته، مهار و کاهش آثار جنبی منفی ناشی از آن مدنظر قرار گیرد.
شهباز حسن‌پور بیگلری نماینده وقت سیرجان و بردسیر با پسندیده ارزیابی کردن دیدگاه مسئولان اقتصادی در اجرای طرح حذف صفرها، انجام این کار را باعث بروز صرفه اقتصادی در کشور عنوان کرد.
محمد حسین فرهنگی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اجرای طرح مذکور را در جهت اجرای طرح تحول اقتصادی دانست و با این استدلال کرد که حذف چهار صفر به ادبیات عادی مردم نزدیک‌تر است و مردم از هزار تومان تعبیر به یک تومان می‌‌کنند، حذف ۴ صفر را بهتر از ۳ صفر دانست.
علیرضا اقبالی از کارشناسان بانکی با این استدلال که تورم ناشی از اجرای طرح حذف صفرهای اضافی از پول ملی طبیعی است، گفت: تورمی که در راستای اجرای این طرح به‌وجود می‌آید مقطعی است و بعد از یک مدت زمان خاصی این مشکلات منتفی خواهد شد. وی این حرکت را در کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس و مسکوکات موثر و در اقتصاد کشور بی تأثیر دانست.
سید‌عباس موسویان از کارشناسان بانکی، حذف صفرهای پول ملی را یک امر اجتناب ناپذیر دانست و با بیان اینکه حذف صفرهای پول ملی باعث کمک به افزایش ارزش آن، ساده شدن محاسبات مالی و کاهش سفارش اسکناس می شود، بر لزوم دقت در امور کارشناسی این حرکت تأکید کرد.
مرتضی الله داد از کارشناسان اقتصادی نیز در آن زمان، با این استدلال که هر طرحی به تنهایی و بدون الزامات آن نمی تواند طرح موفقی باشد، لازمه حذف صفرها را لزوم هماهنگی با سیاستهای پولی و مالی کشور، توأم با کاهش تورم دانست.
فرهاد خرمی از اساتید دانشگاه و از کارشناسان اقتصادی،‌حذف صفرها را محدود به زمانی خاص نکرد و افزود: همزمان با اجرای طرح حذف سه صفر از واحد پول ملی باید سیاست کاهش نرخ تورم و رواج فرهنگ استفاده از کارتهای خرید به اجرا گذاشته شود.

– نظر مخالفان

به همین میزان که طرح حذف صفرها از پول ملی، موافقانی داشت، با مخالفانی نیز مواجه شد که از جمله آنها محمد طبیبیان بود که اظهارداشت: حذف چند صفر از پول ملی کار مناسبی نبوده و در صورت اجرای موفق آن نیز نتیجه اقتصادی برای کشور ندارد. به جای حذف صفرها کاش برای کاهش نرخ تورم تلاش شود.
غلامرضا سلامی از کارشناسان اقتصادی، با باور به اینکه هنوز موعد حذف صفرها در ایران فرا نرسیده، پیشنهاد کرد که به جای حذف صفرها به چاپ اسکناسهای درشت اقدام شود تا از آثار روانی تورمی کمتری نیز برخودار باشد.
هادی حق شناس، از نمایندگان وقت مجلس شورای اسلامی، حذف ۳ صفر را ظلم به پول ملی کشور دانست و با با بیان اینکه هنوز ارزش پول ملی ما آنقدر کم نشده که بخواهیم صفرها را از آن حذف کنیم، تقویت بسترهای الکترونیکی در نظام بانکی را به جای این حرکت خواستار شد.
الله‌وردی رجایی سلماسی مدیرعامل بانک سامان نیز گرچه حذف صفرها از پول ملی را به لحاظ اثر روانی در کاهش تورم موثر دانست ولی علی رغم تمام مزیتهای این حرکت، ترویج استفاده از کارتهای بانکی را به جای آن مناسب تر دانست.
از دیگر مخالفان حذف صفرها از واحد پولی ملی در سال ۸۶، علیرضا وکیلی نیا رئیس وقت کانون دانش آموختگان اقتصاد ایران بود که به صراحت مخالفت خود را اعلام کرده و حذف صفرها را به صلاح ندانسته و نتیجه آن را تحقیر پول ملی برشمرده بود، چراکه معتقد بود در صورت عدم کاهش تورم، ۱۰ سال دیگر باید دوباره اقدام به حذف صفرها کرد.
علی یاسری از کارشناسان پولی و بانکی از دیگر مخالفان این طرح بود که آن را در کاهش تورم و کمک به اقتصاد کشور بی اثر برشمرد.
عباسعلی نورا کارشناس اقتصادی نیز با پیش بینی تبعاتی ناشی از اجرای طرح حذف صفرها در تحت تأثیر قراردادن اقتصاد خرد، انجام این کار را به بررسیهای کارشناسی بیشتر منوط کرد.
ناصر عاشوری قلعه رودخانی از نمایندگان وقت مجلس شورای اسلامی، لازمه حذف صفرها از پول ملی را بررسی این کار در کمیسیونهای تخصصی مجلس با حضور کارشناسان پولی و مالی عنوان و تأکید کرد که این حرکت کاری نیست که یک شبه به وقوع بپیوندد و نیاز دارد تا در یک فرآیند ۲ تا ۳ ساله قالب عملی به خود بگیرد.
هوشنگ شجری از اساتید دانشگاه از دیگر مخالفانی بود که معتقد بود، طرح حذف صفرها گرچه حمل پول را راحت تر می کند ولی عملاً صدها میلیارد تومان هزینه به اقتصاد تحمیل می کند که به نفع کشور نیست و به جای آن بانک مرکزی باید اقدامات مهم دیگری چون استقلال یا منطقی کردن روابط خود با دولت را در دستور کارش قرار دهد.
ابراهیم رزاقی از کارشناسان اقتصادی، با این استدلال که در شرایط ناپایداری و با وابستگی اقتصاد به نفت و در یک فضای دلالی و قیمتهای آن چنانی قیمت، حذف سه صفر قربانیانی به خود می گیرد که جز مزدبگیران و زنان سرپرست خانوار و … نیستند، شرایط اقتصادی ایران را مناسب اجرای طرح حذف سه صفر ندانست و افزود: کما اینکه بعید است بانک مرکزی و دولت چنان از سایر مشکلات فارغ بال شده باشند که به چنین کاری اقدام کنند.
سید مجید مفیدی استاد دانشگاه علم و صنعت، با این باور که هنوز در شرایط بحرانی حذف سه صفر قرار نداریم افزود: با توجه به اینکه کشور به لحاظ وضعیت اقتصادی و تورم موجود در آن در شرایط بحرانی قرار ندارد، نیازی به حذف سه صفر در شرایط فعلی نیست، کما اینکه این حرکت نیز به نفع مردم و اقتصاد کشور نیست.
لطفعلی بخشی از کارشناسان بانکی، با بیان اینکه حذف صفرهای اضافی در بخش خرده فروشی تورم زا خواهد بود، اعلام کرد: در چنین شرایطی متضرر اصلی قشر مصرف‌کننده خواهد بود.
جعفر قادری نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی، حذف سه صفر از پولی ملی کشور را در کاهش تورم بی تأثیر دانسته و تنها آن را در کاهش هزینه‌های مبادله و هزینه‌های جاری ارگان‌هایی که با اعداد و ارقام در ارتباط هستند موثر برشمرد.
وی با بیان اینکه اجرای این طرح زمانی توجیه دارد که نرخ تورم در کشور کاهش پیدا کند، خاطرنشان کرد: در صورت عدم کاهش نرخ تورم کشور حتی حذف ۶ صفر از پول ملی نیز پس از گذشت مدت‌زمان کوتاهی پول داخلی را کم‌ارزش خواهد کرد.
جمشید پژویان از کارشناسان اقتصادی، حذف سه صفر را تنها در تعریف پول ملی، حجم اسکناس مورد نیاز و تغییر ظاهری نرخ مبادله پول ملی با ارزهای دیگر اثر گذار دانسته و آن را فاقد تاثیر بر شاخصهای واقعی اقتصاد ارزیابی کرد.
فرید ضیاءالملکی از کارشناسان پولی و بانکی، سهولت در مبادلات و معاملات روزمره مردم را از ثمرات اجرای طرح حذف صفرها دانست و افزود: حذف سه صفر از پول ملی، تنها در صورتی دارای موفقیت است که توأم با کاهش نرخ تورم باشد. وی در آن زمان متذکر شد، اگر هدف مسئولان پولی و بانکی با تصویب حذف سه صفر از واحد پول ملی، کاهش تورم باشد، به نتیجه نخواهد رسید.

* نظرات موافق و مخالف کارشناسان و نمایندگان مجلس در خصوص حذف صفرها پس از اجرای هدفمندی یارانه ها

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، نگاهی به آرای کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی پس از اجرای هدفمندی یارانه ها، حکایت از این دارد که عمده نگاهها، نگاه تأخیری است به این معنا که اجرای این طرح به زمانی دیگر، پس از نمایان شدن نتایج حاصل از اجرای هدفمندی یارانه ها و در شرایطی که شرایط تورمی شدید شود، موکول شود.
محمود الله‌یاری یکی از کارشناسان اقتصادی، خواستار تأخیر در اجرای طرح حذف صفرها بوده و معتقد است که در شرایط فعلی که قانون هدفمندی یارانه‌ها در حال انجام است و تورم انتظاری افزایش یافته فعلا دولت سیستم‌های الکترونیکی را گسترش دهد و در صورتی که مشکل تورم به صورت ریشه‌ای برطرف شود می‌توان صفرها را از پول ملی حذف کرد.
ابوالقاسم حکیمی‌پور از کارشناسان اقتصادی نیز بر این باور است که نباید چهار صفر به یکباره حذف شود بلکه بهتر است در ابتدا با حذف دو صفر و بررسی نتایج آن برای حذف یک صفر دیگر تصمیم‌گیری کرد. به نظر می‌رسد هنوز کار کارشناسی جامعی برای حذف صفرها صورت نگرفته است و در بین محافل علمی و آکادمیک مورد بررسی قرار نگرفته است و اظهارنظرهای مسئولان بیشتر شخصی است.
محمد واعظ که تا قبل از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها مخالفتی با اجرای آن نداشت، در سال ۹۰ به جمع مخالفان اجرای این طرح پیوسته و معتقد است: در صورت حذف چهار صفر مبادلات تجاری از جهاتی برای عوامل اقتصادی سخت می‌شود ، به دلیل اینکه معمولا با تغییر واحد پول ملی، قیمت‌ها به سمت بالا رند می‌شود. امسال باید از ایجاد انتظارات تورمی ناشی از اجرای آن خودداری کرد.
محمد نهاوندیان رئیس اتاق بازرگانی ایران ، با این استدلال که تعداد صفرها در اقتصاد، مسأله واقعی و اصلی نیست معتقد است: اقتصاد ایران نیازمند اقدامات جدی در اقتصاد کلان است که از جمله آنها، حل مشکلاتی نظیر تورم مزمن ساختاری در چهار دهه گذشته، آثار درآمد نفتی در اقتصاد، کسری بودجه آشکار و پنهان دولت و آثار سیاست‌های نامناسب ارزی و.. است، پس از اعمال آنها می توان، به اصلاح واحد پولی اقدام کرد در غیر این صورت باید هر چند سال یکبار چند صفر از واحد پول ملی را حذف کرد.
سیدکاظم دلخوش عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه حذف صفر از پول ملی با هدف کاهش حجم پول صورت و تسهیل مبادلات می‌گیرد اظهار داشت: این طرح هیچ تاثیری بر قدرت خرید مردم ندارد.
علیرضا اقبالی که تا پیش از این مخالفتی با حذف صفرها نداشت، در حال حاضر معتقد است تا حذف صفرها به زمان دیگر و حداقل سال آینده موکول شود تا آثار هدفمندی یارانه ها نمایان شود. وی همچنین توصیه می کند، برای جلوگیری از ایجاد چالش در اقتصاد، حذف صفر از پول ملی در شرایط آرام‌تری از نظر اقتصاد صورت بگیرد.
یوسف نجفی یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، بر این باور است که حذف صفر از پول ملی در شرایط فعلی به صلاح نیست و باید زمانی انجام شود که کشور تورم شدید داشته باشد.
پورمتین از کارشناسان اقتصادی، با این باور که حذف صفرها بلافاصله پس از هدفمندی یارانه‌ها تبعات منفی دارد، معتقد است این امر نیاز به ثبات اقتصادی دارد که اکنون در کشور وجود ندارد و بدون ثبات قیمت‌ها، این تغییرات باعث تشدید وضعیت اقتصادی خواهد شد.
کیاحسینی استاد اقتصاد دانشگاه مفید نیز تأکید صریح دارد که برای حذف صفر ابتدا باید تمام متغیر‌های اقتصادی مانند یارانه‌ها، ارز، صادرات و واردات که به دلایل مثبت و یا منفی ثابت نگه‌داشته شده‌اند به حالت عادی و بلند مدت خود برسند تا این سیاست معنا پیدا کند. وی نیز در شرایط فعلی اجرای این حرکت را مناسب نمی داند.

***
طرح حذف صفرها از پول ملی، به عنوان طرحی که در ابتدا تعداد موافقان آن بیش از مخالفانش بود، در حال حاضر و پس از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها، با تعداد مخالفان بیشتری مواجه شده است. آنهم در شرایطی که مسئولان اقتصادی و بانک مرکزی از احتمال تمرکز بر اجرا یا طی روند قانونی آن در سال جاری به ویژه پس از اصلاح در ساختار بانکها خبر می دهند. عمده کارشناسان و نمایندگان مجلس بر این نظر اتفاق آرا دارند که طرح حذف صفرها زمانی اجرا شود که اقتصاد کشور در شرایط شدید تورمی باشد یا حداقل، با اصرار به اجرای طرح، این کار به مشخص شدن آثار طرح هدفمندی یارانه ها موکول شود.
به هر تقدیر، باید دید که اجرای این طرح که اکنون مخالفان زیادی را پیش روی خود دارد، تا چه حد توان عملی شدن می یابد و به واقع اجرای آن چقدر می تواند به حل برخی از مشکلات اقتصادی کشور کمک کند.

ارسال یک پاسخ